Ảnh Bìa: Christine Sponchia từ Pixabay

Mình đang khởi nghiệp tại Việt Nam, đồng thời cũng có một thời gian nghiên cứu mức độ trưởng thành về bản ngã (Ego Development) và cấu trúc bản thể (Identity) của các nhà khởi nghiệp tại các thị trường mới nổi.

Bản thể (identity) của mỗi người là câu chuyện độc thoại về “Tôi là ai?" và “Tôi là gì trong xã hội này?"

Tâm Lý Học Phát Triển mang đến một góc nhìn cực kỳ thú vị, giúp lý giải mối quan hệ tương hỗ giữa tác động môi trường và cách tư duy của cá nhân trong sự thành bại của một doanh nghiệp.

Bản thể cá nhân định hình bộ khung vận hành doanh nghiệp

Tại hầu hết các doanh nghiệp thất bại, các nhà sáng lập không tách biệt được “Bản thân tôi” (Identity) và “Cái tôi tạo ra” (Outcomes). Việc không tách biệt được hai phạm trù này dẫn đến hàng loạt hệ quả về quản trị và quản lý:

1. Không phân rõ được Quyền Sở Hữu, Quyền Quản Trị, và Quyền Điều Hành.
2. Khó trao quyền và gây dựng sự tín nhiệm đội ngũ do ít chịu tiếp thu những ý kiến trái chiều hay ý kiến đụng chạm đến niềm tin cá nhân.
3. Có xu hướng gắn chặt việc thành bại vào bản thể cá nhân. Nên những người này thường mất rất nhiều thời gian, có khi cả 5 năm, để gượng dậy sau những cú sốc. Họ thường tâm niệm:
   • “Sản phẩm là đứa con tinh thần.”
   • “Hy sinh cho lý tưởng”
   • “Thà một phút huy hoàng rồi chợt tắt, còn hơn le lói cả trăm năm.”

Gia đình là khởi nguồn cho văn hóa doanh nghiệp

Dưới tốc độ đô thị hóa cao, nhiều người trẻ vào thành thị lập nghiệp. Xu hướng này vô hình trung phá vỡ cấu trúc gia đình ở nông thôn; dẫn đến việc người đó hay cảm thấy tự ti mặc cảm (inferiority complex) về bản thể gốc (original identity), và khó hòa nhập trong môi trường đa văn hóa, đa sắc tộc (multicultural identity). Hiện tượng này cũng xuất hiện ở những người có bản thể gia đình quá cứng (family identity) hay người được nuôi dưỡng bằng các chuẩn mực được định nghĩa rất chặt.

Sự tự ti mặc cảm làm cho:

1. Khó liên kết hệ sinh thái để tạo ra các sản phẩm có cấu trúc phức tạp hay sản phẩm đòi hỏi hàm lượng chất xám tập thể cao. Doanh nghiệp thường có hình thái công ty gia đình hay hình thái thân hữu kín kẽ.
2. Xu hướng hóng Đông, hóng Tây để theo đuổi các hình mẫu lý tưởng (vay mượn bản thể hay “Tôi và chúng ta nên sống thế này mới phải").
3. Xu hướng chính trị hóa các mối quan hệ trong nội bộ doanh nghiệp

Tất nhiên, mình không đánh đồng những hiện tượng phổ biến này thành câu chuyện vơ đũa cả nắm.

Mozart là một thiên tài âm nhạc người Áo. Điều này không có nghĩa là tất cả người Áo đều có năng khiếu âm nhạc.